Nhận biết chứng tổn thương não mãn tính do chấn thương | Safe and Sound
Chứng tổn thương não mãn tính do chấn thương còn được biết đến dưới tên gọi hội chứng hậu chấn động. Theo chuyên gia tâm lý, đây là một căn bệnh thoái hoá của não có đặc điểm là nhiễu loạn tâm lý và sinh lý sau những chấn thương sọ não kín.
Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS
Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển
1. Chứng tổn thương não mãn tính do chấn thương là gì?
Theo chuyên gia tâm lý, chứng tổn thương não mãn tính do chấn thương (Chronic Traumatic Encephalopathy - CTE) là thuật ngữ được sử dụng để mô tả sự thoái hoá não có thể do chấn thương đầu lặp đi lặp lại. CTE thường hay gặp nhất ở các quân nhân hay những người tham gia vào các bộ môn thể thao đối kháng có lực tác động mạnh, chẳng hạn như bóng đá, bóng bầu dục, đấm bốc. Các triệu chứng gồm đau đầu, chóng mặt và cơn đau. Triệu chứng tâm lý là mất trí nhớ, bối rối, óc phán đoán suy giảm, các vấn đề về kiểm soát xung động, thậm chí là ảo giác. Một người mắc bệnh có thể trở nên hay gây gổ và gặp khó khăn trong việc duy trì các mối quan hệ. Các dấu hiệu của bệnh Parkinson và sa sút trí tuệ có thể xuất hiện về sau. Những xáo trộn này có thể xuất hiện từ sớm hoặc nổi lên nhiều năm sau khi người bệnh gặp chấn thương đầu.
Ảnh 1: Tổn thương não mãn tính do chấn thương
Vào thời điểm hiện tại, chứng tổn thương não mãn tính do chấn thương chỉ có thể được chẩn đoán sau khi người bệnh đã tử vong. Các cuộc kiểm tra của chuyên gia tâm lý, chụp não và xét nghiệm chỉ dấu sinh học (biomarker) đang được phát triển để hỗ trợ xác định căn bệnh này sớm hơn.
2. Tác động tích tụ của chấn thương đầu
Nhiều đòn đánh vào đầu khi đầu không được bảo vệ có thể dẫn đến chấn thương không thể hồi phục. Trong một nghiên cứu của chuyên gia tâm lý về 100 người bị chấn thương đầu nhẹ, từ 20 đến 50 người có các triệu chứng của chứng tổn thương não mãn tính do chấn thương 3 tháng sau chấn thương ban đầu và khoảng 1 trong 10 người vẫn có các triệu chứng 1 năm sau đó.
- Một đòn đánh vào đầu một người khỏe mạnh có thể gây ra chấn động, nhưng người đó vẫn có khả năng hồi phục hoàn toàn.
- Chấn thương ban đầu có thể khiến não trở nên dễ bị tổn thương, bởi vậy bộ não sẽ ít có khả năng phục hồi hơn vào lần chấn thương thứ hai.
- Sau ba đòn đánh hoặc hơn, bộ não dễ bị tổn thương lan rộng, vĩnh viễn.
3. Dấu hiệu chứng tổn thương não mãn tính do chấn thương
Ảnh 2: Người bệnh bị suy giảm nhận thức, trí nhớ, cảm xúc,...
Các chuyên gia tâm lý khuyến nghị, không có triệu chứng đặc trưng của chứng tổn thương não mãn tính do chấn thương. Một số dấu hiệu của CTE có thể xảy ra trong nhiều bệnh lý khác. Tuy nhiên, một số triệu chứng có giá trị gợi ý đến chấn thương não mãn tính, bao gồm:
- Suy giảm trí nhớ
- Giảm khả năng đưa ra quyết định
- Nhận định kém
- Sự mất ổn định cảm xúc
- Trầm cảm hoặc thờ ơ
- Ý nghĩ hoặc hành vi tự sát
Ngoài ra, có một số dấu hiệu bên ngoài của chứng tổn thương não mãn tính do chấn thương có thể xuất hiện gồm:
- Khó cân bằng và đi lại
- Nói chậm, ngọng
- Hội chứng Parkinson (run, cứng cơ và chuyển động chậm).
4. Điều trị chứng tổn thương não mãn tính do chấn thương
Chứng tổn thương não mãn tính do chấn thương là một bệnh thoái hoá não tiến triển không có cách điều trị. Các chuyên gia tâm lý khuyến nghị phối hợp các phương pháp để điều trị thuyên giảm bệnh.
- Trị liệu tâm lý: Liệu pháp nhận thức - hành vi và giảm căng thẳng dựa trên chú tâm tỉnh thức.
- Kiểm soát lối sống bao gồm nghỉ ngơi và hồi phục sức khỏe sau chấn thương đầu ban đầu, sau đó dần dần quay lại với các hoạt động và ngừng hẳn hoạt động nếu các triệu chứng xuất hiện trở lại.
- Thuốc chống trầm cảm được sử dụng nếu các triệu chứng tâm lý đủ nghiêm trọng.
